Tabiiy ofat joylarini hamda qutqarish va tiklash ishlarini monitoring qilish zamonaviy dunyoning eng muhim vazifalaridandir. Masofaviy zondlash maʼlumotlarni favqulodda vaziyatlarda boshqarish masalalarini hal qilish uchun to‘g‘ri keladi.

Kosmosuratlar yordamida hal qilinadigan favqulodda vaziyatlarning asosiy vazifalari:

favqulodda vaziyatlar zonasi uchun eng aniq, dolzarb elektron Geofazoviy asosni yaratish;

favqulodda vaziyatlarning vujudga kelishining kompleks prognozlarida ajralmas qism sifatida kosmik maʼlumotlardan foydalanish;

barcha bosqichlarda favqulodda vaziyatlarning rivojlanishini monitoring qilish;

mahalliy favqulodda vaziyatlarni (ko‘chkilar, cho‘kish, eroziya) shuningdek, binolarni qulash faktlari, quvurlar va temir yo‘llarda sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalarni aniqlash;

sodir bo‘lgan joy kesimida qisqa muddatli prognozlar va modellashtirish, uzoq muddatda yuzaga keladigan favqulodda vaziyatlar, toshqinlarni modellashtirish, o‘rmon yong‘inlarini rivojlantirish;

vaziyatni tahlil qilish va mobil terminallarga yuklash uchun rasmlarga joylashtiriladigan vektorli elektron xaritalar ko‘rinishidagi bir qator turli xil o‘lchovli sxemalarni (umuman mintaqadan: aholi punktlari, yo‘llar, orografiya, gidrografiya – maʼlum bir shahargacha: ko‘chalar, katta binolar, daryolar, relyef) yaratish;

vayron bo‘lgan turar joy va jamoat binolar, ishlab chiqarish binolari, inshootlar, kommunikatsiyalarning vektorli elektron qatlamlarini olish orqali favqulodda vaziyatlar oqibatlarini aniq xaritalash;

potensial xavfli obyektlarning uch o‘lchovli modellari, kosmik stereosurat yordamida aholining hayotini taʼminlash obyektlarini qurish.

Neft-gaz kompleksi

 Masofaviy zondlash maʼlumotlari neft-gaz kompleksi korxonalari va infrotuzilmasini hududiy boshqarishning turli muammolarini hal qilishda keng qo‘llaniladi.

Neft-gaz sanoatida kosmik monitoring

Neft-gaz sanoati mamlakat iqtisodiyotida muhim o‘rin tutadi. Mamlakatimiz yirik tabiiy uglevod resurslariga ega. Neft-gaz kompleksi faoliyatida qidiruv va ishlab chiqarish obyektlari, shuningdek transport tizimlari (neft, gaz va mahsulot quvurlari) muhim o‘rin tutadi.

Neft-gaz korxonalari neft va gaz ishlab chiqarish, saqlash, tashish, qayta ishlash va tarqatish uchun murakkab, ko‘p darajali infratuzilmaga ega bo‘lib, juda qiyin tabiiy-iqlim sharoitiga ega nihoyatda keng tabiiy hududlarda tarqalib ketgan.

Bunday xo‘jalikni boshqarish hududda sodir bo‘layotgan jarayonlar va hodisalarni doimiy va har tomonlama kuzatib borish, yer osti boyliklaridan foydalanish bilan bog‘liq barcha iqtisodiy faoliyat turlarini doimiy va har tomonlama nazoratsiz amalga oshirish mumkin emas.

 Neft-gaz inshootlarida sanoat va ekologik xavfsizlikni taʼminlashga qo‘yiladigan talablarning kuchayishi munosabati bilan neft kompaniyalari va nazorat qiluvchi davlat tashkilotlarida tobora ko‘proq qo‘llaniladigan eng samarali usul, qisqa va uzoq muddatli monitoring sohasida axborot taʼminoti uchun litsenziya maydonlari hududidagi muddatli o‘zgarishlarni, Yerni masofadan turib zondlash maʼlumotlari, aerokosmik maʼlumotlarni qayta ishlashning yangi usullari va Geoaxborot texnologiyalari yordamida monitoring olib borishdir.

Neft-gaz kompleksining kosmik monitoringi yordamida hal qilinadigan eng muhim vazifalari orasida quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin:

keng miqyosli tematik xaritalar va rejalarni tayyorlash bilan mavjud va qurilish joylarini inventarizatsiya qilish;

ishlab chiqarish va tashish obyektlari infratuzilmasini monitoringi;

neft-gazni qayta ishlab chiqarish, transportirovka va konchilik infratuzilmasini rivojlantirishni rejalashtirish va nazorat qilish;

quvurlarning shikastlangan joylarini aniqlash;

yer osti magistral quvurlarini nazorat qilish joylarini monitoring qilish;

gazning yoqish joylarini xaritalash va olovli o‘rnatmalar ishlashini nazorat qilish;

neft-gazni qazib chiqarish, qayta ishlash, tashish sohalarida hududlarda ekologik holatni monitoring qilish;

neft mahsulotlari bilan ifloslangan hududlarni aniqlash, neftni avariya holatida monitoring qilish, rekultiv tadbirlarning tezligini nazorat qilish va samaradorligini baholash;

neft-gaz infratuzilmasini rivojlantirish sohalarida karerlar va gidravlik qum uyumlari holati va hajmini inventarizatsiya qilish va monitoringini olib borish;

halokat sodir bo‘lgan joylarni tezkor aniqlash va ular uchun transportning mavjudligini o‘rganish, bu o‘z o‘rnida texnik va taʼmirlash guruhlarining ishlarini optimallashtirishga yordam beradi;

baxtsiz hodisalarni oldini olish maqsadida neft-gaz ishlab chiqariladigan konlarda yer yuzasi cho‘kish qiymatlarini aniqlash.